Son akşam yemeği (Leonardo da vinci)

Son Akşam Yemeği ya da Son Yemek (İngilizce: The Last Supper, İtalyanca: Il Cenacolo or L’Ultima Cena), 15. yüzyılda Milano’da Leonardo da Vinci tarafından, Duke Lodovico Sforza‘nın isteği üzerine yapılmış fresktir. Sanatçı bu freski yapmaya 1495 yılında başlayıp, 1498 yılında bitirmiştir. Hıristiyan inanışına göre, İsa Mesih’in Romalı askerlerce tutuklanmasından bir gün önce (Passah Günü öncesi) Havarileriyle yediği son akşam yemeğini anlatır. Fresk 460 cm X 880 cm boyutlarında olup, 1978 – 1999 yılları arasında uzun süren bir onarım geçirmiştir.

Bu yemek sırasında yaptığı konuşmanın uzunca anlatıldığı Yuhanna Kitabı’nda İsa Mesih onlara, kendisi aralarından ayrıldıktan sonra gelecek olan Paraklit’le teselli bulmalarını söyler. Son Akşam Yemeği, Rönesans ressamlarınca çokca işlenen bir konu olmuştur. Bu yapıtların içinde en bilineni Leonardo da Vinci’nin yaptığı resimdir. Resim, Milano yakınlarındaki Santa Maria Dele Grazie‘nin duvarına yapılmış olup, bu gün oldukça yıpranmıştır.Leonardo’nun Mona Lisa’dan sonra en ünlü yapıtıdır.

Son Akşam Yemeği’ nde İsa ile Havarileri Kutsal Kase’den şarap içip, ekmek yiyorlardı. Ancak resimde kase ile şaraplı ekmek görülmemesi Hıristiyan dünyasında yıllardır tartışma konusu olmuştur.

Resmin kurgusu büyük bir tarih yanılgısı (anakronizm) sorununu içinde barındırır. Yaşadığı tarihte İsa Paygamber ile havarilerinin, masada oturarak yemek yemeleri olanak dışıdır. Masa etrafına konulan sandalyeler ile bu düzenekte yemek yeme çok sonraki zamanlarda yerleşmiş bir gelenektir.

Bu freskin yapılışının bir de bilinen özgün öyküsü vardır.

Leonardo da Vinci ‘Son Aksam Yemeği’ isimli resmini yapmayı düşündüğünde büyük bir güçlükle karşılaştı… İyi’yi İsa’nın bedeninde, Kötü’yü de İsa’nın arkadaşı olan, son akşam yemeğinde ona ihanet etmeye karar veren Yahuda’nın bedeninde betimlemek zorundaydı…

Resmi yarım bırakarak bu iki kişiye model olarak kullanabileceği birilerini aramaya başladı. Bir gün bir koronun verdiği konser sırasında, korodakilerden birinin İsa tasvirine çok uyduğunu fark etti. Onu poz vermesi için atölyesine davet etti, sayısız taslak ile eskiz çizdi. Aradan 3 yıl geçti. ‘Son Akşam Yemeği’ neredeyse tamamlanmıştı. Ancak Leonardo da Vinci henüz Yahuda için kullanacağı modeli bulamamıştı…. Leonardo’nun çalıştığı kilisenin kardinali, resmi bir an önce bitirmesi için ressamı sıkıştırmaya başladı.

Günlerce aradıktan sonra Leonardo vaktinden önce yaşlanmış genç bir adam buldu. Paçavralar içindeki bu adam sarhoşluktan kendinden geçmiş bir durumda kaldırım kenarına yığılmıştı. Leonardo yardımcılarına adamı güçlükle de olsa kiliseye taşımalarını söyledi çünkü artık taslak çizecek zamanı kalmamıştı. Kiliseye varınca yardımcılar adamı ayağa diktiler.

Zavallı,başına gelenleri anlamamıştı.Leonardo adamın yüzünde görülen inançsızlığı, günahı, bencilliği resme geçiriyordu… Leonardo işini bitirdiğinde, o zamana kadar sarhoşluğun etkisinden kurtulmuş olan berduş gözlerini açtı. Bu harika duvar resmini gördü.Şaşkınlık ile hüzün dolu bir sesle şöyle dedi:

“Ben bu resmi daha önce gördüm…”

“Ne zaman?…” diye sordu Leonardo da Vinci. O da şaşırmıştı.

“Üç yıl önce” dedi adam.. “Elimde avucumda olanı kaybetmeden önce. O sıralarda bir koroda şarkı söylüyordum, pek çok hayalim vardı, bir ressam beni İsa’nın yüzü için modellik yapmak üzere davet etmişti…”