SANAT TARİHİ
FRESK; kireçli su içine madenî toz boyaları karıştırarak yaş sıva üzerine içirmek suretiyle uygulanan boyama tarzı ve bu tarzda yapılan büyük boyutlu duvar resmidir.
FRESK NASIL ÇALIŞILIR?
Fresk yapmak isteyen sanatçı, duvara pürtüklü kireçten bir sıva vurur ve bunun üzerine, odunkömürüyle ilk taslağını çizer. Bu desen sonra kırmızı, killi bir toprakla renklendirilmiş soluk aşıboyasıyla bir daha çizilir. Küçük küçük düzeylerle çalışarak ressam, pürüzsüz bir kireç tabakası sürer ve bu tabakada taslak saydam olarak görünür. Bu henüz nemli olan kireç üzerine sanatçı çarçabuk freskin bir bölümünü çizer, boyar ve sonraki parçaya geçer. Kururken kireç ve boyalar birbirine iyice karışır ve çok bağdaşık (homogen) bir tek madde haline gelir, artık bunun üzerinde rötuş yapma, düzeltme imkânsızdır.
Duvarların sıvası üzerine daha sıva yaşken sürülerek yaş sıva tabakası içine nüfuz eden ve derinlere kadar giren boyalardan meydana gelen bir nevi suluboya resmidir. Bu usulde boyalar sıvanın içine geçerek kalınca bir renkli sıva tabakası oluşturduğundan resim çok sağlam olur. Eski zamanlarda binaların duvarlarına hep bu yolla suluboya resimler yapılırdı. Gayet basit görünen bu usulde resim yapmak epeyce güç bir iştir. Resmi çok dikkatle ve tereddütsüz yapmak gerekir. Üzerine resim yapılacak duvar ister taş, ister tuğladan olsun önemi yoktur. Fakat resmin uzun zaman dayanabilmesi için üzerine resim yapılacak sıva tabakası iyi hazırlanmalıdır. Duvarın harcından ve sıvasında rutubet olmamalıdır.
Üzerindeki sıva alçılı olursa renkler bozulur. Bu sıvanın mutlaka iyi yıkanmış dere kumu ve sönmüş kireçten ibaret olması lazımdır. Resim yapılacak duvar evvela ıslatılır ve kalınca harç tabakasından bir astar çekilir. Bu astar iyice kuruyunca ikinci bir astar harç vurulur. Boyalar bu ikinci harç tabakası daha yaşken sürülür.
Bunun için ressam bir günde ne kadar yer işleyebilecekse duvarı o kadar kısımlara ayırarak yalnız her gün işleyebileceği kadar yeri astarlamakla yetinir.
Eski uygarlıkların çoğunda fresk sanatı uygulanmıştır.
En eski örnekleri Anadolu’da Çatalhöyük ve Hacılar’da yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan, MÖ 7. bin yıla, Cilâlıtaş Devri’ne ait olan fresklerdir.
Ayrıca Mezopotamya’da (ırak) Tel Ukayr’daki Boyalı Tapınak’ta Uruk devrine ait (MÖ 3000) fresklere rastlandı. Teleylat – Gasul’de MÖ 3. bin yıla ait geometrik süslemeli freskler bulundu. Asur’da Nuzi Sarayı duvarlarındaki örnekler, MÖ 2. bin yılı ortalarında yapıldı. Fenike’de Sidon, Mısır, Girit ve Roma, fresk yönünden zengindi. En güzel fresk örnekleri Rönesans döneminde yapılmışdır.
Fresk, özellikle İtalya’da ve XIV. yy.dan XVI. yy .a kadar Giotto, Fra Angelico, Piero Della Francesca, Uccello, Raffaello ve Michelangelo gibi sanatçılarla tanınmıştır.
FRESKLERDE MEYDANA GELEN BOZULMALAR
Fresklerde Meydana Gelen Bozulmalar 2 grupta incelenebilir.
1-Doğa Koşullarından Kaynaklanan Bozulmalar
Fresk çıplak duvar yüzeyine uygulandığı için, duvarın maruz kaldığı her türlü kötü şartlardan etkilenirler. Freske en fazla zararı rutubet verir. Bu durumda kabarma ve dökülmeler görülür. Ayrıca freskler yer altında veya mahzenlerde bulunuyorsa, karanlık ortamdan etkilenerek bozulabilirler.Doğal yapısından meydana gelen bozulmalarFresklerin uygulandığı yüzeyler, uygulama teknikleri ve kullanılan boyalar diğer resimlere göre oldukça farklıdır. Doğal malzemeler zamanla oldukça kötü bir yıpranma ve bozulma sürecine girer, hatta çürürler. Onarım yapılmazsa yok olma riskiyle karşı karşıya kalırlar.
FRESK
2-İnsanların Sebep Olduğu Bozulmalar
Özellikle vandalizm başlıca bozulma sebebidir. Hatalı sergileme ve hatalı korumalar da bozulmaya neden olmaktadır. Eseri bulunduğu ortamdan başka bir ortama taşımak hatalı koruma örneğidir. Diğer bir bozulma sebebi de hatalı onarımlardır. Ne yazık ki sıkça rastlan bu tür bozulmalar bütün tarihi eserler için geçerlidir. İşin uzmanı olmayan kişilerce yapılan onarımların esere yarardan çok zarar vereceği bir gerçektir.
){kind=link}
YORUMLAR:
0 comments: