Cemil Meriç

Hayatı

Dimetoka’dan göçmüş bir ailenin çocuğu. Babası Mahmut Niyazi Bey hakimdir. Anne adı Zeynep Ziynet’tir. Yedi yaşına kadar Antakya’da yaşamış, Reyhanlı’ya dönmüştür. Fevziye Menteşeoğlu ile evlenmiştir. Bu evlilikten olma iki çocuğunu doğmadan kaybetti. Hayatının büyük bölümü Elazığ, İstanbul, Hatay’da geçti.

1945’te bir erkek, 1946’da da bir kız çocuğu oldu. Kızı Ümit Meriç hayatta ve Sosyoloji Profesörüdür.

Eğitimi ve Öğretmenlik Hayatı
İlkokulu Reyhanlı Rüştiye’sinde bitirdi. Sonrasında on ikinci sınıfa kadar Antakya Sultanisi'nde eğitimine devam etti. Burada hocalarıyla ters düşen Meriç L diplomasını İstanbul’daki Pertevniyal Lisesinden alabildi. Nazım Hikmet’le bu sırada tanışmıştır.

İskenderun’a döndükten sonra tercüme bürosunda reis muavinliği, köy okullarında sınıf öğretmenliği, Thk’da sekreterlik gibi geçici işlerde çalıştı.

Hatay hükümetini devirmek suçundan idamla yargılandı; dava sonucunda beraat etti.

Davadan sonra İstanbul’a döndü. İstanbul Üniversitesi Yabancı Dil Yüksek Okuluna burslu olarak girer ve iki yıl eğitim aldı. Ardından Elazığ Lisesine Fransızca öğretmeni olarak atandı. Kendisi gibi öğretmen olan Fevziye Hanım’la evliliği de bu atamanın hemen öncesinde olur.

Anne karnında iki çocuğunu kaybeden Meriç, sağlıklı bir doğum için Elazığ’dan ayrılıp İstanbul’a gelir.. Burslu eğitim aldığı İstanbul Üniversitesi’ne bu kez okutman olarak döner. Sosyoloji ve Kültür Tarihi dersleri de vermiştir. Emekliliğine kadar da bu iş yapmıştır.

Görme Yetisini Kaybetmesi
Cemil Meriç, Elazığ’da bulunduğu dönemde iki gözünde yüksek miyop teşhis edilir. 1954 senesinde, bir akşam misafir oldukları evden ayrılırken eşinin koluna girer ve “elektrikler mi kesik” diye sorar. Henüz otuz sekiz yaşında gözlerini kaybetmiştir. Cerrahpaşa’da birkaç ameliyat geçirmiş ancak faydasını görmemiştir. Tedavi için Paris’e giden Meriç, burada Quinze-Vingts Hastanesine yatar. Yine tedavi edilemez. Artık görme yetisi olmadan hayatını sürdürmesi gerekecektir. Jurnal adlı kitabın birinci sayısında görmeyi, görememeyi anlattığı “Quinze-Vingts geceleri” adı altında altı yazısı vardır.

Yazarlık Hayatı
Cemil Meriç, 1933’te yerel bir gazete olan Yenigün’de “Geç kalmış bir muhasebe” adıyla ilk yazısını yazar. Balzac’ın “Altın gözlü kız” kitabı da ilk çevirisi olur. Bundan sonra (görme yetisini kaybetmiştir artık) çevresindekilere okutarak İngilizce ve Fransızca çeviriler yapmaya başladı. Bunları da yardımcılarına yazdırdı.

İlk kitabı “Hint Edebiyat’ı” (daha sonra “Bir Dünya'nın Eşiğinde” adı altında tekrar yayınlanacaktır) 1964’te basıldı. Batı’nın Doğu’ya bakışını değiştirmek isteyen yazar, Saint Simon hakkında yazdığı kitabını 1967’de Can Yayınları yayınladı. Hisar’da “Fildişi Kuleden” başlığıyla denemeler kaleme aldı.

1976’da yayınlanan, en meşhur kitaplarından Bu Ülke için: “"Bana öyle geliyor ki, hayat denen mülâkata bu kitabı yazmak için geldim.” demiştir.

Deneme, İnceleme, Günlük ve farklı türde birçok kitabı yayınlanmıştır. Kitaplarının telif hakkı günümüzde İletişim Yayınları’nda bulunuyor.

İnsan, Yirminci asır, Ayın Bibliyografyası, Yurt ve Dünya, Yücel, Gün, Amaç, Pınar, Köprü, Gerçek gibi dergilerde farklı türde yazıları yayınlanır.

* 1974: Türkiye Millî Kültür Vakfı ödülü,

* 1983: Türkiye Millî Kültür Vakfı ödülü, Ankara Yazarlar Birliği Derneği'nin Yılın Yazarı ödülü,

* 1981: Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Fikir Eserleri ödülü,

* 2015: T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü Cemil Meriç’e verilmiştir.

Ölümü
1983’te eşini kaybeder. Aynı yıl felç geçiren Cemil Meriç Cerrahpaşa hastanesini bir kez daha ziyaret etmek zorunda kalır. Üç aylık bir tedavinin ardından taburcu olur. Uzunca bir hastalığın ardından 13 Haziran 1987 günü 71 yaşında ölmüştür. Karacaahmet mezarlığında eşinin yanına defnedilmiştir.

Eserleri
Kültürden İrfana
Işık Doğudan Gelir
Kırk Ambar 2 / Lehçe-t-ül Hakayık
Kırk Ambar 1 / Rümuz-ül Edeb
Bir Dünyanın Eşiğinde
Bu Ülke
Jurnal 2.Cilt 1966-1983
Jurnal 1.Cilt 1955-1965
Sosyoloji Notları ve Konferansları
Umrandan Uygarlığa
Saint-Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist
Mağaradakiler